အယူေတာ္မဂၤလာ အပ္ခ်ဳပ္ႀကီး

စိမ္းစို

(ကာတြန္း ဟန္ေလး၏ ပံုကို mizzimacartoon.blogspot.com မွ ရယူပါသည္)

ခ်ာရာဏသီျပည္တြင္ အပ္ခ်ဳပ္ႀကီး ဘုရင္ျဖစ္သည္မွာ ႏွစ္ေပါင္း (၂၀) မွ် ရွိေလၿပီ။ ထို ႏွစ္ (၂၀) အတြင္း အပ္ ခ်ဳပ္ႀကီး၏ အတင္းအဖ်င္း သတင္းပလင္းတို႔ကား ခ်ာရာဏသီျပည္၏ လွည္းေနေလွေအာင္း ျမင္းေဇာင္းမ က်န္ ဟိုးဟိုးေက်ာ္ခဲ့၏။ ထိုသို႔ ဟိုးဟိုးေက်ာ္ခဲ့ေသာ သတင္းမ်ားအနက္မွ အပ္ခ်ဳပ္ႀကီး၏ အယူသီး စြဲလမ္းမႈ မ်ားအေၾကာင္း အနည္းငယ္တင္ျပလိုပါသည္။

ဤေနရာတြင္ ခ်ာရာဏသီျပည္တြင္ သံုးစြဲေသာ ဘာသာစကားအေၾကာင္း အနည္းငယ္ေျပာျပလိုပါသည္။ ခ်ာ ရာဏသီျပည္တြင္ လူအမ်ား သံုးစြဲေသာ ဘာသာစကားမွာ ခ်ာရာဏသီ စကားျဖစ္၏။ အေရးအသားအေနႏွင့္ ကား လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း (၁,၀၀၀) ေက်ာ္ခန္႔ကတည္းက ခ်ာရာဏသီျပည္သားတို႔ ခ်ာရာဏသီစာကို ေရး သားခဲ့ၾက၏။ ထိုမွ်ေလာက္ဆို ေတာ္ေလာက္ၿပီ။

ခ်ာရာဏသီစကား၏ အလိုအရ အႀကီးအမွဴးကို “ဗိုလ္” ဟု ေခၚေဝၚသံုးစြဲ၏။ ထို႔ေၾကာင့္ အပ္ခ်ဳပ္ႀကီး၏ ဘုရင့္ တပ္မေတာ္မွ အႀကီးအမွဴးအေပါင္းသည္ “ဗိုလ္” မ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။

သို႔ေသာ္ အႀကီးအမွဴးဆိုသည္မွာ တေနရာတည္းတြင္ ရွိသည္မဟုတ္။ သုဘရာဇာတို႔တြင္လည္း အႀကီးအမွဴး ႐ွိ၏။ ခိုးသားဓားျပတို႔တြင္လည္း အႀကီးအမွဴး ရွိ၏။ သူပုန္သူကန္တို႔တြင္လည္း အႀကီးအမွဴးရွိ၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ခ်ာရာဏသီစကားအရ ထိုထို ဓားျပ သူပုန္သူကန္တို႔၏ အႀကီးအမွဴးတို႔ကိုလည္း “ဓားျပဗိုလ္” “လူဆိုးဗိုလ္” “သူပုန္ဗိုလ္” ဟု ေခၚေဝၚၾကပါသည္။

ထိုသို႔ေခၚေဝၚသည္မွာ ေရွးအတီေတ ႏွစ္ရာခ်ီ၍ ၾကာခဲ့ပါၿပီ။ သို႔ေသာ္ အယူသီးေသာ အပ္ခ်ဳပ္ႀကီးကား မိမိ၏ ရာထူး အမည္နာမ ပညတ္ျဖစ္ေသာ “ဗိုလ္” ႏွင့္ ထိုထို ဓားျပ သူပုန္တို႔၏ ရာထူးျဖစ္ေသာ “ဗိုလ္” စာလံုးေပါင္း တူေနျခင္းအား အထူးပင္ မခံမရပ္ႏိုင္ ျဖစ္ေခ်သည္။

ထို႔ေၾကာင့္ အပ္ခ်ဳပ္ႀကီးသည္ ဘုရင့္အမိန္႔ေတာ္တရပ္အား အပူတျပင္း ထုတ္ျပန္ေလသည္။ ထိုအမိန္႔ ထုတ္ ျပန္သည့္ ေန႔မွစ၍ ခ်ာရာဏသီျပည္တြင္ ထုတ္ေဝေသာ သတင္းစာ၊ မဂၢဇင္းတို႔တြင္ လူဆိုးဓားျပ သူပုန္သူ ကန္တို႔၏ ရာထူးအား “ဗိုလ္” ဟူ၍ ေရးသားရမည့္အစား အသံထြက္တူေသာ ဘကုန္း အကၡရာျဖင့္ ဖလွယ္၍ “ဘို” ဟု ေရးသားၾကရေလေတာ့သည္။

ထိုအခ်ိန္မွစ၍ ခ်ာရာဏသီ အဘိဓာန္တြင္ မည္သည့္အခါကမွ် မရွိခဲ့ေသာ “ဘို” ဟူေသာ စကားလံုးကို ခ်ာရာ ဏသီ စာနယ္ဇင္းမ်ားတြင္ စတင္ေတြ႔႐ွိရေလသည္။ သူပုန္သူကန္ဟု အပ္ခ်ဳပ္ႀကီး သမုတ္အပ္ေသာ အဖြဲ႔အ စည္းတို႔၏ အႀကီးအမွဴး အမည္တို႔သည္ “ဘို” ဟူေသာ စကားလံုးျဖင့္ အစျပဳၾကရပါသည္။

ခ်ာရာဏသီ ႐ုပ္႐ွင္နယ္ပယ္တြင္ “ဗိုလ္ေအာင္ဒင္” ဟူေသာ ႐ုပ္ရွင္ဇာတ္ကားသည္ အလြန္နာမည္ႀကီး၏။ ယင္း “ဗိုလ္ေအာင္ဒင္” သည္ လူဆိုးဗိုလ္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ယေန႔ အပ္ခ်ဳပ္ႀကီး၏ လက္ထက္တြင္သာ ယင္း ကား ႐ိုက္ကူးလွ်င္ “ဘိုေအာင္ဒင္” ဟု စာလံုးေပါင္းၾကရေပမည္။

လြန္ခဲ့ေသာ စက္တင္ဘာလက ခ်ာရာဏသီျပည္ထုတ္ ကလ်ာမဂၢဇင္းတြင္ စာေရးဆရာ မင္းလူက ဝတၳဳရွည္ တပုဒ္ ေရး၏။ မင္းအာဏာကို မင္းလူလည္း မလြန္ဆန္ႏိုင္ရွာ။ ဝတၳဳ၏အမည္ကို “ဘိုေမ်ာက္ဒင္” ဟု ေပးရရွာ ပါသည္။

ခင္မင္ရင္းႏွီးသူမ်ားက “ဗိုလ္သု” ဟု ေခၚေဝၚၾကေသာ ယခု ကြယ္လြန္သြား႐ွာၿပီ ျဖစ္သည့္ နာမည္ေက်ာ္ စာ ေရးဆရာ အဆိုေတာ္ ႐ုပ္ရွင္သ႐ုပ္ေဆာင္ “သုေမာင္” လည္း မလြတ္။ “ဘိုသု” ဟု ေျပာင္းလဲ ေရးသားရရွာ သည္။

ခ်ာရာဏသီျပည္မွ အဆိုေတာ္ “ဘုိဘိုဟန္”၊ စာေရးဆရာ “ဘိုဘိုေက်ာ္ၿငိမ္း” တို႔ကား ေနာင္ႏွစ္ေပါင္း ကိုးရာ တေထာင္ ၾကာေသာအခါ ျမန္မာစာေပသုေတသီတို႔က မိမိတို႔၏ အမည္နာမတို႔ကို ၾကည့္၍ လူဆိုးသူဆိုးမ်ား ဟု အထင္လြဲေကာင္း လြဲၾကမည္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ မ်ားစြာ ပူပင္ေသာက ေရာက္ေနၾကရပါသည္။

အပ္ခ်ဳပ္ႀကီး၏ စာလံုးေပါင္း အယူသီးမႈကား ဤတခုတည္း မဟုတ္။ ေနာက္တခု က်န္ပါေသးသည္။

အပ္ခ်ဳပ္ႀကီးသည္ “စု” ဟူေသာ စကားလံုးကို လြန္စြာမုန္း၏။ အေၾကာင္းရင္းကား ယင္းအမည္ပါရွိေသာ ခ်ာ ရာဏသီ ျပည္သူတေယာက္သည္ အပ္ခ်ဳပ္ႀကီး၏ မတရားေသာ အမိန္႔အာဏာတို႔ကို ဖီဆန္ရာတြင္ အထူးပင္ နာမည္ေက်ာ္ၾကား လူသိမ်ားလွေသာေၾကာင့္ျဖစ္ပါသည္။

၁၉၉၉၊ ၂၀၀၀ ျပည့္တဝိုက္တြင္ ခ်ာရာဏသီျပည္၏ “အဘဝတီ” ႐ုပ္သံမွ တ႐ုတ္သိုင္းကားတကားကို ခ်ာရာ ဏသီ စာတန္းထိုး၍ အခန္းဆက္ ထုတ္လႊင့္ျပသ၏။ ယင္းတ႐ုတ္ကားမွ ဇာတ္ေဆာင္မင္းသမီး ေခ်ာေလး၏ အမည္မွာ “ယဥ္စုစု” ျဖစ္ပါသည္။

ယင္း “ယဥ္စုစု” ႏွင့္ ျပသေနသည္မွာ သံုးေလးလ ၾကာလတ္ေသာ္ စာလံုးေပါင္းကို အပ္ခ်ဳပ္ႀကီး သတိျပဳမိ သြား၏။ ခက္သည္မွာ တ႐ုတ္ကားကို ခ်ာရာဏသီ စာတန္းထိုးရာတြင္ တကားလံုးအတြက္ စာတန္းမ်ားကို ႀကိဳတင္ေရးၿပီး ျဖစ္ေနပါသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ တမ်ဳိးတဖံု စီစဥ္ၾကရပါသည္။ “ယဥ္စုစု” အမည္ကို အမည္းေရာင္ျဖင့္ ဖ်က္၍ ယင္းေနရာတြင္ “ယဥ္ဆုဆု” ဟု ေျပာင္းလဲစာလံုးေပါင္းၾကရသည္ကို ထိုအခ်ိန္က တ႐ုတ္သိုင္းကားၾကည့္ ပရိသတ္တို႔ မွတ္မိ ေနၾကဆဲျဖစ္ပါသည္။

ထိုမွ်ႏွင့္ ရပ္ၿပီေလာ။ မရပ္ေသးပါ။ ဤေနရာတြင္ ခ်ာရာဏသီျပည္၏ အေျခအေနကို အနည္းငယ္ ေရးျပရပါ မည္။

အတိုင္းတိုင္း အျပည္ျပည္တို႔၏ အလယ္တြင္ ခ်ာရာဏသီျပည္သည္ မူးယစ္ေဆးဝါးမ်ားကို တြင္က်ယ္စြာ ထုတ္လုပ္ရာ တိုင္းေဒသအျဖစ္ ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကားေနသည္မွာ ကာလၾကာျမင့္ေနၿပီျဖစ္ပါသည္။

အပ္ခ်ဳပ္ႀကီး ဘုရင္ျဖစ္ကာစက နည္းပါးေသးေသာ အရက္ေသစာ ယမကာ ေရာင္းခ်ေသာ ဆိုင္မ်ားသည္ လည္း အပ္ခ်ဳပ္ႀကီး၏ ဘုရင္သက္တမ္း ႏွစ္ (၂၀) အတြင္း မိုးဦးက် မႈိမ်ားကဲ့သို႔ တိုးပြားလာခဲ့သည္မွာ အမ်ား အသိပင္ ျဖစ္ပါသည္။

လိုက္ေလ်ာညီေထြစြာပင္ ခ်ာရာဏသီျပည္ရွိ ျပည္ေက်ာ္အဆိုေတာ္မ်ား သီဆိုၾကေသာ သီခ်င္းမ်ားထဲတြင္ လည္း “အရက္ေသာက္ျခင္း” “အရက္မူးျခင္း” အစရွိေသာ စာသားမ်ား ပါဝင္ခဲ့ၾကပါသည္။

ထိုသီခ်င္းမ်ားကို အပ္ခ်ဳပ္ႀကီး ၾကားလတ္ေသာ္ ဗုဒၶဘာသာကို အထူးကိုင္းရိႈင္းေတာ္မူသည့္အတိုင္း မ်ားစြာ စိတ္မခ်မ္းသာ ျဖစ္ေလၿပီ။ သို႔ေသာ္ သီခ်င္းမ်ားကား ထုတ္ေဝျဖန္႔ခ်ိၿပီးျဖစ္ေသာေၾကာင့္ မည္သို႔တားျမစ္ရ မည္မသိ ျဖစ္ေနေခ်သည္။

ထိုသီခ်င္းမ်ားကို ေနာက္ေပၚအဆိုေတာ္တို႔ ျပန္ဆိုေတးအျဖစ္ ျပန္လည္သီဆိုၾကေသာအခါ အပ္ခ်ဳပ္ႀကီး အ ကြက္ဆိုက္ေလၿပီ။ သီခ်င္းစာသားမ်ားကို ေျပာင္းပစ္ရန္ အမိန္႔ေတာ္ျမတ္ ခ်မွတ္လိုက္ေလသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ပင္ မဟုတ္တံုေလာ။ ခ်ာရာဏသီျပည္သား အဆိုေတာ္ေဇာ္ဝင္းထြဋ္၏ သီခ်င္းတပုဒ္အား ထူးအယ္ လင္းမွ ျပန္ဆိုေသာအခါ “မူးၿပီးေတာ့ လဲသြားရင္ ၿပီးေရာ အရက္ေသာက္ရင္ ေကာင္းမလား” ဆိုတဲ့ မူရင္းစာ သားအစား “အေဟာင္းအႏြမ္းနဲ႔ ေဝးသြားရင္ ၿပီးေရာ ႐ြက္လႊင့္ရင္ ေကာင္းမလား” ဟု ေျပာင္းလဲသီဆိုခဲ့ရပါ သည္။ ေနာက္ နာမည္ေက်ာ္အဆိုေတာ္ ဗဒင္၏ သီခ်င္းစာသား “မူးမူးနဲ႔ ေဆးလိပ္ေလးဖြာ” အစား “အေတြး မ်ားနဲ႔ ေမ်ာလြင့္ရင္းသာ” ဟု ေျပာင္းလဲသီဆိုရျပန္ပါသည္။ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာခဲ့ၿပီးေသာ ေတးေရး ေစာဘြဲ႔ မွဴး၏ “ဖင္ဆီဒိုင္း” သီခ်င္းလည္း မလြတ္။ ျဖဴျဖဴေက်ာ္သိန္းက “အိပ္မက္႐ိုင္း” ဟု ေျပာင္းလဲသီဆိုခဲ့ရပါသည္။

အရက္တခုတည္းႏွင့္ ၿပီးမည္ေလာ။ ၿပီးမည္ဆိုလွ်င္ ေကာင္းေလစြ။ သို႔ေသာ္ အပ္ခ်ဳပ္ႀကီးကား အဘယ္မွာ ၿပီးႏိုင္ပါအံ့နည္း။

အပ္ခ်ဳပ္ႀကီးသည္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေတာ္ကို လြန္စြာသာယာလွပေစလို၏။ ၃၈ ျဖာမဂၤလာကို တရံတဆစ္မွ် မက်င့္ သံုးဖူးေသာ္လည္း မဂၤလာျမင္ကြင္းမ်ားကိုသာ ျမင္လို၏။ မဂၤလာစကားကိုသာ ၾကားလို၏။ မေကာင္းေသာ အ နိဌာ႐ံုမ်ား မရွိေစလို၊ ရွိလည္း မျမင္လို၊ မၾကားလို။ ထိုသို႔ တ႐ုတ္ဒ႑ာရီထဲမွ ေမ်ာက္သံုးေကာင္၏ အႀကီးဆံုး သာဝကႀကီး ျဖစ္ေတာ္မူေသာ အပ္ခ်ဳပ္ႀကီးျဖစ္သည္ႏွင့္အညီ ေတးေရးေစာဘြဲ႔မွဴး၏ နာမည္ေက်ာ္ “ေရာဂါ” သီခ်င္းထဲမွ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ျပ ပံုရိပ္မ်ားကိုလည္း ေျပာင္းလဲေစပါသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ မူရင္းစာသား “မီးပြိဳင့္နားက အ႐ူးမ” အစား “မီးပိြဳင့္နားက ကေလးမ” ဟုလည္းေကာင္း၊ “ေခြးေလ ေခြးလြင့္ ေတာထဲ” ဟူေသာ စာသားအစား “မိန္းမလွေလးေတြ ေတာထဲ” ဟူ၍ လည္းေကာင္း ေျပာင္းလဲသီ ဆိုၾကရပါသည္။ သီခ်င္းထဲမွ ႐ုန္းႂကြေနေသာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ျပပံုရိပ္မ်ားမွာ ပ်က္စီးျခင္းမလွ ပ်က္စီးရရွာပါသည္။

ထိုမွ်ႏွင့္ ရပ္မည္ေလာ။ မရပ္ေသးပါ။ သူပုန္သူကန္တို႔ကိုလည္းေကာင္း၊ ပုန္ကန္ထၾကြျခင္းကိုလည္းေကာင္း လြန္စြာမုန္းတီးေသာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျမတ္ႏိုးလွသူ ျဖစ္ေတာ္မူသည့္ အားေလ်ာ္စြာ အပ္ခ်ဳပ္ႀကီးသည္ ၎ေတး ေရး ေစာဘြဲ႔မွဴး၏ နာမည္ေက်ာ္ “မွားတဲ့ဘက္မွာ” သီခ်င္းမွ စာသား “သူပုန္ေလးလို႔ ငါ႔ကိုေခၚ” အစား “လူေပ ေလးလို႔ ငါ႔ကိုေခၚ” ဟု ေျပာင္းလဲေစျပန္ပါသည္။

ေတးေရး ေစာဘြဲ႔မွဴး ေစာစီးစြာ ကြယ္လြန္သြားသည္မွာ တနည္းအားျဖင့္ ေကာင္း၏။ ယခုအထိ သက္ရွိထင္ ရွားရွိခဲ့ေသာ္ အႏုပညာသည္စစ္စစ္ျဖစ္ေသာ ေစာဘြဲ႔မွဴးခမ်ာ ႏွလံုးကြဲ၍ မခ်ိမဆန္႔ ခံရခ်ိမ့္မည္။

ခ်ာရာဏသီစကားတြင္ “ဗိုလ္က်သည္” ဟူေသာ စကားလံုးရွိ၏။ အႏိုင္က်င့္ျခင္းဟု အနက္အဓိပၸာယ္ရပါ သည္။ ကံေကာင္းေထာက္မစြာ ယင္းစကားလံုးကိုကား “ဘိုက်သည္” ဟု ေျပာင္းလဲျခင္းမျပဳေသးပါ။

ခ်ာရာဏသီ ဘာသာစကားကား လွပလွပါေပသည္။ အမွန္တရားကို တိတိပပ ေဖာ္က်ဴးႏိုင္ေသာ ဘာသာစ ကား ျဖစ္ပါသည္။ အပ္ခ်ဳပ္ႀကီး အမွဴးျပဳေသာ “ဗိုလ္ဗလေပြ ဗိုလ္ဗလခ်ာ ဗိုလ္ဗာလ” တသိုက္ “ဗိုလ္ဆိုး ဗိုလ္ သြမ္း ဗိုလ္သရမ္း” တသိုက္ အထူးတလည္ “ဗိုလ္က်” ၾကေသာ ခ်ာရာဏသီ ျပည္ထူးျပည္ျမတ္ႀကီးပင္ ျဖစ္ ေလေတာ့သည္။ ။

စိမ္းစို